Preventie (in) beweging

De uitvinding van de microscoop wordt toegeschreven aan de Nederlandse wetenschapper Zacharias Janssen rond 1590. Het heeft een grote impact gehad op de ontwikkeling van de medische wetenschap door de mogelijkheid te bieden om cellen en micro-organismen te onderzoeken. De medische wetenschap zich echter vanaf toen ook steeds meer gaan toeleggen op de behandeling van organen, in de plaats van de behandeling van de mens. Die focus op curatie, symtoombestrijding is eigenlijk vanaf toen alleen maar toegenomen. De toenemende focus op de behandeling van specifieke organen en ziektes in plaats van de holistische gezondheid van de patiënt/mens heeft natuurlijk grote voordelen. Maar het heeft ook een enorme impact gehad op de kwaliteit van leven van ons mensen en hoe wij naar de ontwikkeling en/of de preventie van ziekten kijken.

Voordelen van de zorg beweging

De uitvinding van de microscoop heeft talloze medische doorbraken mogelijk gemaakt die we niet hadden willen missen, zoals de ontdekking van cellen door Robert Hooke 1665, een cruciale doorbraak die leidde tot de ontwikkeling van de celtheorie, een fundamenteel concept in de biologie. Ook de ontdekking van micro-organismen door Antonie van Leeuwenhoek in de late 17e eeuw was niet mogelijk geweest zonder de microscoop, die legde de basis voor het gehele studiegebied van microbiologie, inclusief de ontdekking van bacteriën, protozoa, en de rol die zij spelen in ziekte. En wat dacht je van Louis Pasteur die in de 19e eeuw de germ theory of disease ontwikkelde, waarin werd gesteld dat specifieke ziekten worden veroorzaakt door specifieke soorten micro-organismen. Dit was een radicale verschuiving van eerdere theorieën en heeft de manier waarop we ziekten begrijpen en behandelen volledig veranderd. Ook de ontdekking van virussen In de late 19e en vroege 20e eeuw leidde de verbetering van microscopen tot de ontdekking en het begrip van virussen, een volledig nieuwe klasse van pathogenen en als laatste het vermogen om weefsel op microscopisch niveau te onderzoeken, wat heeft geleid tot de ontwikkeling van de pathologie en histologie, twee fundamentele disciplines binnen de geneeskunde die cruciaal zijn voor de diagnose en het begrip van ziekten.

Deze en nog veel meer ontdekkingen die gedaan zijn na de uitvinding van de microscoop, hebben miljoenen mensen het leven gered. Voorbeelden zijn poliovacinatie, waardoor volgens de WHO 18 miljoen mensen die anders verlamd zouden zijn geraakt, kunnen lopen. Tuberculose behandeling heeft miljoenen levens gered. De ontdekking van de malariaparasiet onder de microscoop in de 19e eeuw leidde tot een beter begrip van hoe de ziekte wordt overgedragen en tot de ontwikkeling van effectievere behandelingen. De WHO schat dat tussen 2000 en 2015 ongeveer 6,8 miljoen malariadoden werden voorkomen dankzij intensieve controlemaatregelen. Hoewel de microscoop niet direct heeft bijgedragen tot de ontdekking van het HIV-virus (dat werd geïdentificeerd met behulp van meer geavanceerde technologieën), heeft microscopisch onderzoek bijgedragen tot ons begrip van hoe virussen functioneren, wat de basis heeft gelegd voor de ontwikkeling van antiretrovirale therapieën. Deze therapieën hebben miljoenen levens gered sinds de jaren 1980. De ontdekking van de Vibrio cholerae bacterie onder de microscoop in de 19e eeuw heeft geleid tot een beter begrip van cholera en de ontwikkeling van effectievere behandelingen waardoor ook miljoenen levens zijn gered.

Dit is natuurlijk maar een zeer kleine greep uit de vele voordelen die de moderne medische wetenschap met zich meebrengt en we kunnen en willen niet zonder, maar het heeft absoluut ook zijn keer zijde.

De keerzijde, preventie en gezondheidsbevordering uit beeld!

De mogelijkheid om cellen en micro-organismen te onderzoeken, heeft de medische wetenschap dus enorm vooruit geholpen. Ons begrip van ziekten verbeterde, nieuwe effectieve behandelingen en vaccinaties konden ontwikkeld worden, ziekten kunnen we steeds vroegtijdiger detecteren, gezondheidszorg wordt steeds meer op het individu afgestemd, enz. Deze focus op curatieve zorg in plaats van preventieve zorg brengt echter ook bepaalde significante nadelen met zich mee, die we als maatschappij en als individu vaak niet overzien.

Doordat de medische wetenschap zich geheel concentreert op de bestrijding van de symptomen en de focus op één specifiek orgaan of ziekte, is het meestal zo dat zorgverleners, maar ook mensen zelf, andere aspecten van de gezondheid en preventie over het hoofd zien. Dit kan leiden tot een onvolledige, puur medische behandeling. En dat terwijl er ook altijd een meerwaarde ligt in additionele preventieve behandeling, daar is iedereen het wel over eens. De focus op de behandeling van specifieke ziektes heeft er over het algemeen toe geleid dat zorgverleners de patiënt gaan zien als een reeks symptomen, in plaats van als een uniek individu. De wens en drive om ziektes te behandelen, wat ook verwacht wordt en bewonderingswaardig is op zich, kan wel leiden tot overmatige medische interventies, waardoor patiënten de preventieve kant en mogelijkheden totaal niet in beeld krijgen, en waardoor een leven lang medicalisatie vaak het gevolg is. Door de focus op curatie kunnen dus preventieve gezondheidsmaatregelen, zoals gezonde levensstijlkeuzes en preventieve screenings, ondergewaardeerd raken. Een focus op fysieke aandoeningen kan er met name toe leiden dat de psychologische en sociale factoren die bijdragen aan ziekte worden genegeerd. Stress, levensstijl, sociaaleconomische status en mentale gezondheid kunnen allemaal invloed hebben op de fysieke gezondheid van een persoon.

De genoemde voordelen illustreren het belang van de moderne medische wetenschap en de nadelen het waarom een preventieve en holistische benadering van gezondheidszorg belangrijk, zo niet cruciaal is. Want aan de moderne medische wetenschap hangt natuurlijk ook een prijskaartje, die wij uiteindelijk allemaal zelf dienen te betalen. Volgens gegevens van het CBS zijn de uitgaven aan gezondheidszorg in Nederland tussen 1972 en 2018 gestegen van 8,9 miljard euro per jaar naar 46,7 miljard euro in het jaar 2000 en naar 100 miljard euro in 2018. De voorspelling is dat dit op gaat lopen naar 200 miljard in 2024. Dat betekend een zorgconsumptie van bijna 12.000 euro per jaar, gemiddeld per Nederlander. We betalen volgens het CBS gemiddeld 1414 euro per jaar en consumeren momenteel 6600 aan zorg per jaar gemiddeld. Daar zit al een gat van 5000 euro per kop van de bevolking en dat gaat groeien naar een gat van 10.000 euro gemiddeld per jaar. Dus premies zullen stijgen, eigen risico wordt hoger en het kan bijna niet anders dat er vroeg of laat een oneerlijke behandel selectie plaats gaat vinden vanwege de euro’s.

Preventie (in) beweging!

Een grotere focus op preventie is natuurlijk altijd al in ontwikkeling geweest, alleen heeft het te weinig aandacht gekregen om de zorg en grotere groepen mensen te bewegen naar primaire preventie. De overheid investeert in preventie, o.a. met het Nationaal Preventieakkoord, preventieve interventies in de zorg, bevolkingsonderzoeken, jeugdgezondheidszorg, lokale gezondheidsbevordering door lokale overheden en Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD's), het sportakkoord en het GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord). Hiermee wil de overheid bouwen aan het fundament voor een gerichte lokale en regionale aanpak op het gebied van preventie, gezondheid en sociale basis. Hiervoor maken ze afspraken vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid als rijksoverheid, gemeenten en zorgverzekeraars. Ze willen bijdragen aan de beweging naar ‘de voorkant’ waarin een gezonde samenleving centraal staat. ‘En dat is nodig. De urgentie is groot.’ Volgens het GALA.

Medische mindset

De Nederlandse overheid streeft ernaar om door middel van deze en nog veel meer initiatieven en akkoorden een grotere focus te bewerkstelligen op preventieve gezondheidszorg, met als uiteindelijke doel om de algemene gezondheid en het welzijn van de Nederlandse bevolking te verbeteren, de kwaliteit van leven te verhogen en de zorgkosten op de lange termijn te beheersen. Dus de overheid stimuleert gezonder leven, maar wil ook ziekten vroeger op kunnen sporen, gezondheidsverschillen verkleinen en zorgkosten terugdringen.

Vertalen we dit naar ons als individu, dan wil de overheid de gezondheid en het welzijn van elke burger te verbeteren. Dit gebeurt o.a. door middel van educatieve campagnes en programma’s over de risico's van ongezonde leefgewoonten en de voordelen van een gezonde levensstijl, het aanzetten van individuen tot gedragsveranderingen die bijdragen aan een gezonder leven, zoals met de ‘stoppen met roken’- programma’s, beweegstimulering, Voedingscentrum en stimulering om deel te nemen aan preventieve screenings en vaccinaties.

Toch lijkt het erop dat de meerderheid van de burgers de verantwoordelijkheid over de gezondheid in de handen legt van de medische gezondheidszorg, ik noem dat een medische mindset. Hebben we ergens last van, dan gaan we naar de dokter en die moet ons daarvoor iets geven. Waar we over het algemeen onvoldoende bij stilstaan is, dat het bij die interventie bijna altijd gaat om symptoom bestrijding, waardoor we er vrijwel zeker van zijn dat de oorzaak niet wordt aangepakt en we het risico lopen afhankelijk te worden van de medische interventie, met alle gevolgen van dien.

Preventie mindset

Steeds meer mensen hebben echter al een preventie mindset ontwikkeld. Door de rijkelijke beschikbaarheid van informatie en wetenschap, is het gezond leven ‘recept’ inmiddels wel bekend. Natuurlijk zijn er veel aandachtpunten en uitschieters naar alle kanten, maar in de basis weten we dat beweging, voeding en de vaardigheid om stress te beperken en ons interne parasympatische herstel systeem structureel te activeren de drie meest belangrijke fundamentele preventiemaatregelen zijn voor de mens. Die preventieve mindset stopt echter helaas bij het ‘ervan gehoord hebben’ en ‘er wellicht wel iets aan willen doen’. Niet vreemd als je in een periode bent opgegroeid waarin preventie helemaal geen thema was en waarin we onbewust steeds meer groeiden naar een obesogene maatschappij, waarin we steeds meer zitten, steeds ongezonder zijn gaan eten en steeds meer stress ondervinden. De gevolgen zijn al dramatisch, kijk alleen al naar de toename van overgewicht en obesitas, van 15% in 1960 naar bijna 60% van de volwassen bevolking nu. Ben je eenmaal geconditioneerd in een ongezonde leefstijl, dan is de switch maken naar gezonder en liefst naar duurzaam gezonder, een flinke uitdaging en blijkt voor een zeer grote groep van mensen zelfs onmogelijk. Althans, als ze blijven verkeren in onbewuste onbekwaamheid.

Preventie (in) Beweging

Vanuit hoedoejedat.nu en Leefstijlclub.nl zijn we in 2018 gestart met een preventie beweging. In dat jaar is er een preventiemanifest geschreven en sinds die tijd hebben zich veel partners aangesloten bij die missie. Het belangrijkste streven van de preventie beweging is echter jou, jij die dit leest, stimuleren en inspireren een preventie switch te maken. Want dat is uiteindelijk waar het allemaal om gaat. Dat is waar de overheid al die inspanningen voor doet, dat is waar de zorg meer aandacht voor mag hebben en dat is waarom bedrijven mogelijkheden aan werknemers aanbieden om gezonder te leven. Elke preventie switch naar gezonder is er namelijk een naar een gezondere toekomst.

Jouw preventie switch naar gezonder?

Wie je ook bent, welke rol je ook hebt, of je nu burger bent, professional, wetenschapper of minister, jij hebt een lijf en dat lijf blijf gewoonweg niet gezond onder alle omstandigheden. We weten wat de risico’s zijn van teveel inactiviteit, er is wetenschappelijk aangetoond wat het gezondheidsnadeel is van veel voedingsmiddelen waarmee de supermarkten vol liggen en we weten wat de negatieve impact is van een overmaat aan cortisol, ons stress hormoon. De uitdaging is, zijn we ons er bewust van en zien we de mogelijkheden om een persoonlijke switch naar gezonder te maken. Vaak nemen mensen veel te grote stappen, waardoor ze snel weer afhaken. Vaak missen we ook het ‘waarom’ achter de tip, waardoor we intrinsiek onvoldoende gemotiveerd zijn om een switch te maken.

De preventie (in) beweging daagt jou persoonlijk uit om eens na te denken over jouw preventie switch, en waar mogelijk, hoe je andere mensen kan inspireren om ook een switch te maken. Is dat op gebied van bewegen, sport, spiertraining, of op gebied van voeding, of geef jij te weinig aandacht aan fysiek en mentaal ontspannen?

Wil je er veel meer over weten, kijk dan op www.hoedoejedat.nu, misschien is een programma op www.leefstijlclub.nl iets voor je, of als je een professional bent en zelf mensen wil helpen met hun preventie switch, misschien kan je wel steunpunt worden van Leefstijlclub? Als bedrijf zou je leefstijlcub programma’s aan kunnen bieden aan je werknemers.

De preventie beweging is niet uitsluitend een taak van gemeenten en overheden, het is ook zaak dat zich steeds meer professionals bezighouden met preventie. Op www.new-health.eu kan je gratis inschrijven voor een leefstijl als medicijn serie op de vlakken voeding, beweging en mindset, in 7 talen en gratis registreren als professional, bedrijf en individuen.

De preventie beweging is in beweging, we hopen dat je mee gaat bewegen.

John van Heel

www.hoedoejedat.nu
www.leefstijlclub.nl
www.efaa.nl
www.new-health.eu