Mijn brief aan Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Hugo de Jonge

Geachte heer de Jonge,

Ik schrijf u niet uitsluitend vanuit mijn bezorgdheid, maar tevens over een oplossingsrichting, dus om het ministerie een helpende hand te reiken in deze lastige tijd.

De economie gaat zwaar gebukt onder de coronacrisis, dat weten we allemaal en vanuit de kantlijn is het gemakkelijk scheidrechter spelen, wat dan ook miljoenen mensen doen natuurlijk. Toch wil ik me verre houden van de besluiten die u en uw kabinet moeten nemen op het vlak van maatregelen, het is aan de kenners en experts om hierover te oordelen, alle invloeden en risico’s meegewogen.

Mijn bezorgdheid betreft het effect van de afgelopen periode die bovenop de al bestaande problematiek is gekomen. Het is namelijk niet 1 pandemie die over de wereld raast, het zijn er 4!

Niet 1 maar 4 pandemieën!

COVID-19 is de pandemie die momenteel het meest bevochten wordt en natuurlijk terecht, we willen geen wantoestanden in de ziekenhuizen en geen oversterfte. De andere 3 pandemieën (officieel geen overdraagbare, maar wel veel erger qua ziektelast) zijn even dodelijk, of eigenlijk nog dodelijker. COVID-19 zorgt wereldwijd voor ongeveer 20.000 doden per week, de andere pandemieën voor meer dan 80.000 per week. Toch krijgt COVID-19 momenteel veel meer aandacht, omdat deze nieuw, sneller en onvoorspelbaarder is. De andere drie zijn er al lang, zijn langzamer, veel langzamer, het zijn eigenlijk sluipmoordenaars en ze zijn erg voorspelbaar. Pandemie 2, 3 en 4 zijn overgewicht/obesitas, diabetes en inactiviteit volgens de WHO.

Eigenlijk is het een beetje vreemd, dat we niet veel meer en intensiever actie ondernemen op de andere 3 pandemieën, deze zorgen immers voor 4 keer zoveel sterftegevallen, zo niet meer, hebben de potentie om de toekomst van onze opgroeiende jeugd behoorlijk negatief in te kleuren (een voorspelling van het RIVM is dat overgewicht en obesitas door blijft groeien, naar 62% in 2040, maar dat percentage zal door de huidige crisis waarschijnlijk al in 2030 bereikt zijn) en het blijft chronisch op onze zorgkosten drukken (van ruim 90 miljard nu naar ruim 175 miljard in 2040).

Eén primaire preventie strategie!

De strategie hoe gezond gedrag te veranderen, of hierin in ieder geval optimaal effect te bereiken is bekend, vanuit o.a. de GLI (Gecombineerde Leefstijl Interventie) en de Gezondheidsraad leefstijlrichtlijnen, in combinatie met wetenschap over wat men noemt, Brainology/mindset. Niet alleen bewegen dus, ook voeding en mentaal. Inactiviteit, sarcopenie, ongezonde voeding, stress, een gebrek aan health literacy (kennis en vaardigheden om gezonde keuzes te kunnen blijven maken) en gebrek aan health mindset hebben er samen voor gezorgd dat de 4 genoemde aandoeningen pandemieën zijn geworden.

De coronacrisis heeft een negatief effect op ons beweeggedrag. Mede daardoor zijn in 2020 maar liefst 46.000 gezonde levensjaren verloren gegaan, blijkt uit onderzoek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen in opdracht van Kenniscentrum Sport & Bewegen.

Onderzoek vanuit Nieuwe Gezondheid in het Europese New Health project (www.new-health.eu) en de nationale preventie beweging (www.hoedoejedat.nu) concludeert dat er 1 primaire preventie strategie gekozen kan worden.

Bewustwording en een duidelijke oproep!

Dit primaire preventieprogramma heeft de potentie een belangrijke bijdrage te leveren aan de vermindering van de 4 gecombineerde heersende pandemieën. Ook vormt het programma een basisraamwerk om op door te bouwen. Zo zou er een leefstijl en preventieprogramma ontwikkeld kunnen worden specifiek voor jongeren, zodat gezonde leefstijl educatie al vanaf het eerste jaar school meegegeven wordt (we starten dit jaar een pilot in Weert). Ook voor andere doelgroepen met bepaalde aandoeningen, senioren en programma’s voor mensen met een beperking zijn opties. We zijn in Weert al gestart met een Healthy Ageing programma, wat we graag landelijk uit zouden willen rollen.

Bewustwording van de essentiële inzichten van een gezonde leefstijl, overgewicht preventie, diabetes preventie en gedragsverandering naar actiever en gezonder leven is een eerste stap. Deze bewustwordingsstap zouden we graag landelijk willen ondersteunen door de Nationale Leefstijlscan te lanceren. Hierin kan de consument gratis online checken, op welke leefstijlvlakken vanuit de voeding- en beweegrichtlijn van de Gezondheidsraad, men tekort schiet, die dus de gezondheid schaden en op welke vlakken men goed scoort. Op de vlakken dat men laag scoort kan men vervolgens informatie verkrijgen, allemaal zonder kosten, over het wat, waarom en hoe dat aan te pakken. Daar waar men ondersteund wil worden en/of een leefstijl switch wil maken, staan wij als leefstijl- en preventie netwerk van Nederland, de centra van de VES (Vereniging Exclusieve Sportcentra), de NL Actief Preventiecentra en onze Nieuwe Gezondheid steunpunten, samen meer dan 300 locaties verspreid door geheel Nederland, klaar om te helpen.

Binnen deze centra is er expertise aanwezig over gezonder leven, men kan ondersteunen in het uitvoeren van de leefstijlscan, adviseren over het vervolg, een veilige plek bieden om ermee aan de slag te gaan en begeleiden, de stok achter de deur zijn als het even niet lukt of moeilijk wordt.

Het materiaal dat binnen het Europese New Health project (www.new-health.eu) ontwikkeld is (ondersteund door het Erasmus + programma van de Europese commissie), zal hierin gebruikt worden, dit is in 7 talen en bestrijkt de essentiële inzichten op gebied van gezond bewegen (juli 2021 beschikbaar), gezonde voeding (oktober 2021 beschikbaar) en een gezonde mindset (februari 2022 beschikbaar). Het compacte advies echter, met het wat, waarom en hoe per leefstijlthema is al vanaf vandaag beschikbaar.

Actief na corona

Dit netwerk van 300 leefstijl;- en preventiecentra kan ook veel betekenen om de terugval door de corona periode op het gebied van overgewicht, inactiviteit, verlies van spiermassa en conditie te gaan ondersteunen naar een fitter en sterker lijf. Wij vormen zeker een onderdeel van de oplossing, als we dat samen slim aanpakken.

NL Actief heeft hiervoor met een expert team het ‘begeleidingsprotocol Actief na Corona’ ontwikkeld en wij zorgen er samen met NL Actief, VES en Nieuwe Gezondheid voor dat de kennis van dit protocol bij de professionals binnen die 300 locaties aanwezig is en toegepast kan worden. Dit is niet alleen kennis om mensen te begeleiden die corona hebben gehad, maar ook om mensen te helpen, die afgelopen jaar stilgevallen zijn met sport en training, en daardoor significant zwakker zijn geworden.

Wat zijn mijn vragen aan u?

Mijn vraag aan u is tweeledig. Allereerst wil ik u vragen om de gezondheid van de Nederlandse bevolking op gebied van overgewicht, obesitas, diabetes en inactiviteit structureel meer aandacht te geven. U heeft zeker de roep vanuit de sportbranche, NOC*NSF, NL Actief, maar ook die vanuit experts zoals Erik Scherder en uit de zorg (#iktwijfel) meegekregen. Er is een luide roep naar werken aan onze gezondheid.

Wij zouden graag, als landelijk dekkend netwerk, samen een bewustwordingscampagne uit willen rollen. Bewustwording kan ook in tijden van lockdown en de informatie die wij uit de beweeg- en voedingsrichtlijn hebben gehaald op het gebied van gezond leven en een gezond gewicht, zijn in de meeste gevallen eyeopeners voor de mensen. De rol van het ministerie en het kabinet is het thema, de campagne, onder de aandacht blijven brengen. Oproepen om ook voor de persoonlijke gezondheid van binnenuit te zorgen, oproepen om de nationale leefstijlscan te doen. Indien voor een dergelijke nationale campagne nog ergens ondersteunende financiële middelen vandaan gehaald kunnen worden, dan is dat meegenomen, maar niet noodzakelijk. Wij als netwerk zullen de bekendmaking vanuit de regio’s ondersteunen waardoor het een krachtige nationale campagne kan worden. Wij doen ook graag een oproep aan patiënt organisaties en sportbonden om in te haken.

Mijn tweede vraag gaat over de beschikbaarheid van ondersteuningslocaties. Als mensen de leefstijlscan doen en wensen hierin ondersteund te worden door een trainer of coach, dan kan dat momenteel een op een buiten of in een groep van 2, 3 of 4. Veel mensen willen echter niet buiten sporten en snakken naar de opening van de sportcentra. Ik realiseer me echter terdege dat dat op een verantwoorde manier moet gebeuren. Daarom is mijn tweede vraag of er ruimte is om samen te onderzoeken en bekijken wat de eerst volgende fase van opening van sportcentra zou kunnen zijn, met in achtneming van wellicht stringentere regels, zoals minder mensen tegelijkertijd binnen, afstand houden naar 2 meter of meer, enz.

Sommige mensen pakken hun sport en beweegmomenten gemakkelijk online, sommige buiten maar voor velen is het binnen sporten een cruciale factor om actief, fit en gezond te blijven.

Ik hoop van u te mogen vernemen en licht e.a. graag persoonlijk toe indien wenselijk. Ook hoop ik dat wij als nationaal netwerk zo een belangrijke bijdrage kunnen gaan leveren om de nadelige effecten van de corona periode te beperken. Dat kan het best in goede samenwerking.

Ik verneem graag uw reactie.

Met vriendelijke en sportieve groet,

John van Heel

Life Style Vitae leefstijlclub
www.lifestylevitae.nl

EFAA opleidingen
www.efaa.nl

Nieuwe Gezondheid steunpunten netwerk
www.nieuwe-gezondheid.nl

Auteur van de trilogi Leefstijl als medicijn
www.hoedoejedat.nu

Projectleider New Health Europese leefstijl academy
www.new-health.eu

Houtstraat 10
6001 SJ Weert
j.vanheel@efaa.nl
06-53623485